W 2018 r. w czasie Międzynarodowej Konferencji Pracy rozpocznie się pierwsza dyskusja dotycząca nowej konwencji i zalecenia MOP ws. przemocy wobec kobiet i mężczyzn w miejscu pracy. Pracownicy całego świata od wielu lat starali się, aby taka dyskusja w ogóle się odbyła. Teraz od postawy rządów i pracodawców, w dużej mierze, będzie zależał kształt, zakres oraz forma nowego instrumentu MOP.
Nie istnieje jedna powszechnie przyjęta definicja przemocy ze względu na płeć. Przemoc ta w szczególności dotyka kobiety i jest skierowana przeciwko kobiecie ze względu na jej płeć. Przemocą ze względu na płeć może być każdy akt przemocy, która powoduje lub może spowodować fizyczne, seksualne lub psychiczne cierpienie lub krzywdę kobiet i dziewcząt (włączając w to groźby takich aktów), w tym przymus lub arbitralne pozbawienie wolności, mające miejsce w miejscu publicznym lub życiu prywatnym.
Przemoc ze względu na płeć jest odzwierciedleniem nierównych relacji władzy między kobietami i mężczyznami nie tylko w społeczeństwie, ale i w miejscu pracy. Jest ona poważnym naruszeniem praw człowieka.
Przemoc ze względu na płeć w miejscu pracy może przybierać wiele form, takich jak:
• przemoc fizyczna w tym napaść, próba zabójstwa i morderstwo
• przemoc seksualna, w tym gwałt i napaść na tle seksualnym
• molestowanie seksualne
• seksistowskie uwagi
• znęcanie się
• przymus
• znęcanie psychiczne, zastraszanie, szantaż i groźby przemocy
• wykorzystywanie ekonomiczne i finansowe
• uporczywe nękanie (stalking)
Przemoc ze względu na płeć w miejscu pracy dotyka kobiety na wiele różnych sposobów. Kobieta może stracić pracę przez to, że oskarżyła lub przeciwstawiła się koledze stosującemu wobec niej przemoc. Kobieta może stracić pracę z powodu nieobecności w pracy będącej następstwem przemocy. Może stracić umiejętność koncentracji, czy produktywnej pracy, w wyniku czego będzie zagrożone jej wynagrodzenie, pozycja i bezpieczeństwo pracy. Kobieta może, z rozpaczy, aby zachować swoją pracę, "pogodzić się" z agresywnymi zachowaniami. W najgorszych przypadkach przemoc ze względu na płeć w pracy może przyczynić się do śmierci pracowniczki albo jej nienarodzonego dziecka.
Ryzyko narażenia na przemoc jest często większe w zawodach i sektorach, w których praca ma charakter nieformalny lub jest niepewna, a płace są niskie, tam gdzie pracownicy nie mogą tworzyć związków zawodowych i gdzie odpowiedzialność za zarządzanie jest niska.
Segregacja zawodowa w sektorach, które są zdominowane przez kobiety lub mężczyzn często zwiększa ryzyko narażenia na przemoc ze względu na płeć. Kobiety przeważają w takich zawodach jak pomoc domowa, w opiece zdrowotnej i społecznej, przemyśle odzieżowym i tekstylnym, na plantacjach i w dolnej części globalnych łańcuchów dostaw przedsiębiorstw ponadnarodowych. Kobiety w sektorach zdominowanych przez mężczyzn, takich jak budownictwo i transport mogą być również bardziej narażone na formy przemocy ze względu na płeć.
Związki zawodowe oraz organizacje społeczeństwa obywatelskiego rozpoczęły kampanię na rzecz powstania nowej konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej przemocy ze względu na płeć w świecie pracy.
Dlaczego chcemy nowej konwencji MOP ?
Miejsca pracy są ważnym środowiskiem, w którym dochodzi do przemocy i w związku z tym zachodzi konieczność zastosowania konkretnych rozwiązań. Przemoc ze względu na płeć w środowisku pracy jest jedną z najważniejszych i najbardziej rozpowszechnioną przeszkodą dla kobiet w ich dążeniu do niezależności ekonomicznej, autonomii i niezależności – jak również najpoważniejszą przeszkodą w realizacji zasady równości płci.
W chwili obecnej nie ma międzynarodowego prawa, które odnosi się bezpośrednio do przemocy związanej z płcią w miejscu pracy i reguluje wiele różnych form tej przemocy!
Konwencja oraz zalecenie MOP ma być wyraźnym sygnałem dla wszystkich, że przemoc nie jest częścią pracy. Pomoże również pracownikom w przeciwstawieniu się przemocy ze względu na płeć i w negocjowaniu układów zbiorowych, które będą zawierały adekwatne zapisy. Konwencja pomoże pracownikom i pracodawcom w uzgodnieniu polityki zapobiegającej i stosującej rozwiązania wobec zjawiska przemocy ze względu na płeć w miejscu pracy. Wzmocniłaby także pozycję pracujących kobiet do podjęcia działań.
Dlaczego rządy powinny wspierać utworzenie nowej konwencji i zalecenia MOP dotyczące przemocy ze względu na płeć w miejscu pracy?
Utworzenie i przyjęcie konwencji i zalecenie MOP:
przyczyni się do realizacji praw kobiet,
przyczyni się do realizacji agendy zrównoważonego rozwoju 2030,
zmniejszy narażenie kobiet na przemoc ze względu na płeć i zwiększy ich niezależność ekonomiczną i wydajność pracy,
pozwoli zaoszczędzić pieniądze; przemoc w rodzinie i pracy kosztuje gospodarkę miliardy dolarów wydawanych na ochronę zdrowia, sądy, utracone zarobki i zasiłki chorobowe (np. w Australii szacuje się, że do 2021-2022 przemoc ze względu na płeć będzie kosztować gospodarkę 15,6 mld dolarów australijskich, jeśli nie zostaną podjęte skuteczne działania, aby temu zapobiec),
znacznie przyczyni się do realizacji zasady godnej pracy,
poprawi zasady BHP w miejscu pracy oraz stosunki pracy,
pomoże w budowaniu większej spójności ram prawnych, mających na celu wyeliminowanie przemocy ze względu na płeć i promowanie praw kobiet.
Dlaczego pracodawcy powinni wspierać utworzenie nowej konwencji i zalecenia MOP dotyczących przemocy ze względu na płeć w miejscu pracy?
Konwencja i zalecenie MOP byłyby korzystne dla pracodawcy, środowiska pracy i stosunków pracy poprzez:
zapewnienie prowadzenia konsultacji z partnerami społecznymi w opracowywaniu ustawodawstwa,
lepsze zdefiniowanie pojęcia i zakresu przemocy ze względu na płeć w miejscu pracy,
dostęp do jasnych wytycznych dla pracodawców i pracowników odnośnie ich obowiązków dotyczących zapobiegania, działania i naprawiania konsekwencji przemocy ze względu na płeć w miejscu pracy,
pomoc pracodawcom w tworzeniu dobrze zaprojektowanej polityki zarządzania zasobami ludzkimi, która zawierałaby jasne sposoby zapobiegania i rozwiązywania kwestii przemocy ze względu na płeć w świecie pracy – z uwzględnieniem wpływu przemocy w rodzinie na miejsce pracy,
pomoc pracodawcom w tworzeniu jasnych procedur zgłaszania przypadków i składania skarg,
wskazówki dla pracodawców dotyczące rozpatrywania i traktowania skarg w miejscu pracy,
lepsze określenie zakresu odpowiedzialności pracodawcy w wypadku przemocy ze względu na płeć w miejscu pracy,
tworzenie kultury pracy, gdzie przemoc ze względu na płeć nie jest tolerowana,
poprawę bezpieczeństwa w miejscu pracy oraz zmniejszenie strat ekonomicznych pracodawców związanych z przemocą ze względu na płeć (np. absencja, utrata produktywności, rozprawy w sądach / trybunałach, odszkodowania),
zmniejszenie ryzyka utraty reputacji i dobrego wizerunku firmy z powodu incydentów przemocy ze względu na płeć w miejscu pracy.
Jakie zagadnienia mogłaby zawierać nowa konwencja i zalecenie MOP?
szeroką definicję przemocy ze względu na płeć w miejscu pracy, która obejmie różnorodne formy przemocy jakich doświadczają pracownicy w miejscu pracy,
zapisy zapobiegające przemocy ze względu na płeć,
działania na rzecz ochrony i wsparcia pracowników dotkniętych przemocą ze względu na płeć,
opis grup najbardziej dotkniętych przemocą ze względu na płeć w miejscu pracy, np. pracowników niepełnosprawnych, osób wykonujących pracę przymusową, pracę dzieci, itp.,
ochronę wszystkich pracowników, bez żadnego rozróżnienia,
uznanie wpływu przemocy domowej na miejsce pracy,
szeroką definicję "miejsca pracy",
zapisy dotyczące różnych praw dotyczących zatrudnienia i zabezpieczenia społecznego, które objęłyby skarżących, w tym prawo do zmniejszenia wymiaru lub reorganizacji czasu pracy,
specyficzne zapisy dotyczące właściwego i szczególnego traktowania skarżących się na przemoc, którzy cierpią z powodu różnych form dyskryminacji, zapisy zakazujące pracodawcom dyskryminacji przeciwko skarżącym lub karania ich za skutki nadużyć, których doznali.